|
Ακόμη και όταν τον είδα στη συνέντευξη τύπου της Ιεράς
Οδού να μιλά για τις χάρες της μπιρίτσας την ώρα που
εκείνος θα τραγουδά, δε φανταζόμουν ότι μια δυο μέρες
μετά, καλεσμένος πρώτα στα 13 φεγγάρια και έπειτα στο
Ζουμ, ο Γιώργος Νταλάρας θα ανέβαινε στη σκηνή για να πει
ένα τραγούδι. Στο δεύτερο μάλιστα μαζί με το Μίκη
Θεοδωράκη. Όσον αφορά τους χώρους με ποτό, μέσα σε δυο βράδια
έκανε ό,τι απέφευγε για δεκαετίες. Ο ίδιος βέβαια αρνείται
ότι πρόκειται περί στροφής. Αλλά λέει με ειλικρίνεια ότι θέλει
"να ξανασυναντήσω τους νέους, που νομίζουν ότι δεν παίζω πια"
κι ότι χρειάζεται να χαλαρώσει. Ως προς αυτό μόνο. Γιατί άλλα
όπως θα δείτε δεν τα αντιμετωπίζει καθόλου χαλαρά
Νομίζουν ότι έχω εξαφανιστεί από τη δουλειά και δεν είναι
μακριά από την αλήθεια. Για να πάρεις ένα θέατρο πρέπει να
χτυπήσεις χίλιες πόρτες και για να πάρεις παράταση, ανταγωνίζεσαι
τους καμπαρετζήδες, που τα κάνουν πλακάκια με τους δικαιούχους -
είδες τι έγινε με το "Αλίκη".
Όμως δεν ήταν μόνο η έλλειψη χώρων. Ήταν και η εμμονή σου
στις συναυλίες. Σκέφτηκες ποτέ ότι επιβάλλοντας τις στο
ελληνικό τραγούδι, του αρνήθηκες ένα μέρος της κοινωνικότητας
του;
Το 'κανα για συγκεκριμένο διάστημα σε συγκεκριμένους χώρους.
Θα μπορούσαμε να πουλάμε ποτά στο "Αττικόν";
Μα δεν είναι ένα και δύο. Είναι δεκαεφτά χρόνια που έχεις
να τραγουδήσεις σε χώρο με ποτό.
Μην ξεχνάς ότι έδινα και συναυλίες σε στάδια, όπου ο
κόσμος μπορούσε να συμπεριφερθεί πολύ πιο άνετα.
Έλεγες πάντως ότι θέλεις ο κόσμος να σ' ακούει νηστικός. Τώρα
μιλάς για ποτό και κουβεντούλα με το διπλανό. Δεν είναι στροφή
αυτό;
Όχι. Είχα τους λόγους μου που επέμενα. Είχα περάσει από τα
σκυλάδικα και ήξερα τι σημαίνει να μερακλώνεσαι με μια
μπουκάλα ουίσκι και να σε σέρνουν. Το ποτό κάνει τον
άνθρωπο τρωτό. Αλλά αυστηρός δεν ήθελα να είμαι τόσο με το κοινό
όσο με τον εαυτό μου. να 'χω το φόβο ότι με προσέχουν, για να 'μαι
εγώ καλύτερος. Εν πάση περιπτώση αυτό που δικαιώνει ή όχι τις
απόψεις μας, είναι το αποτέλεσμα. Αν ο κόσμος δε μ' ακολουθούσε
θα μπορούσα να κάνω ό,τι έκανα; Τώρα όμως, μεγάλωσα κι εγώ.
Ωρίμασα. Θέλω να χαλαρώσω. Δεν έχω ακόμα πολλά χρόνια. Πριν λοιπόν
αδειάσω μέσα μου, θέλω να ξανασυναντήσω τους νέους, που νομίζουν
ότι δεν παίζω πια, δεν υπάρχω. Δε θέλω να το κάνω όπως ο
Καζαντζίδης, που έφυγε από τη δουλειά και εξαφανίστηκε. Από την
άλλη, η Ιερά Οδός είναι ένα πείραμα για μένα. Δεν ξέρω που θα
οδηγήσει, θα το δοκιμάσω όμως. Θα 'χω 20 τραγούδια στο πρόγραμμά
μου; Ε, θα 'χω προβάρει άλλα 20 και κάθε μέρα θα τ' αλλάζω. Θέλω
να πω πράγματα που έλεγα παιδί, πράγματα που κανείς δε θα
περιμένει.
Και μου λες ότι ο τελειομανής Νταλάρας θ' αφήσει περιθώριο
στον αυτοσχεδιασμό;
Βεβαίως, στη Διαγώνιο πώς το έκανα;
Αυτή η πιο υποχρεωτική στάση που είχες τα τελευταία χρόνια
με το κοινό συνοδεύτηκε από μερικούς ανάλογα "αυστηρούς"
δίσκους. Σε προβλημάτισε ποτέ ότι τα τραγούδια από τα οποία
προσδοκούσες περισσότερα είχαν τη μικρότερη απήχηση;
Πολλές φορές. Αλλά εγώ αυτά τα τραγούδια μπορώ να παίξω
στην Ίμβρο. Όχι το "Θα σου φύγω στο 'χα πει", παρ' ό,τι κι
αυτό υπάρχει μέσα μου.
Τι νομίζεις ότι θα διαρκέσει περισσότερο στη συνείδηση του
κόσμου; Η παραγωγή στο Μέγαρο η το "Πεπρωμένο", για να πάρω
το τελευταίο μόνο από τα ωραία που έχεις πει;
Συγκρίνεις ανόμοια πράγματα. Αλλά και τα δυο θα μείνουν. Μετά
από τόσα χρόνια, ακόμη μου ζητούν τη "Φαντασία". Αλλά τώρα μου
ζητούν και την παραγωγή του Γαβρά. Στον Καναδά, στην Αυστραλία,
παντού. Δυστυχώς είναι δύσκολο να παρουσιαστεί. Μπορεί να μη λέω
τα ποντιακά με προφορά. Αλλά ξέρεις πόσα γράμματα έχω από
Ποντίους που μου λένε "πες αυτά τα τραγούδια"΄; 'Η το
"Ες γην εναλίαν Κύπρον": το ξέρεις ότι η εταιρία μου, μετά από
εννιά εκατομμύρια δίσκους, που έχω πουλήσει εκεί, δεν ήθελε
να το παράγει, ούτε καν να το διανείμει; Καλό είναι λοιπόν
το "Πεπρωμένο", αλλά όταν έχεις πάει στην Αμμόχωστο, έχεις
μιλήσει με ανθρώπους που έχουν διωχτεί από τα σπίτια τους
και έχεις μυρίσει τις λεμονιές πίσω από τα συρματοπλέγματα,
καταλαβαίνεις ότι όλα τα πράγματα δεν είναι ίδια. Και είναι
κρίμα που ο κόσμος δεν τα αγκαλιάζει περισσότερο αυτά τα
τραγούδια. Κάποτε το είχα το όραμα αυτό. Είχα δει τα τραγούδια
του Θεοδωράκη σαν μια τεράστια ομπρέλα που θα σκέπαζε όχι
μόνο την Ελλάδα, αλλά και τη Μεσόγειο ολόκληρη. Ε, σήμερα δεν
το 'χουμε αυτό. Αλλά δε σημαίνει ότι δεν υπήρξε.
Όλοι δέχονται ότι προβάλλεις την υπόθεση της Κύπρου
περισσότερο από τον καθένα. Αλλά λένε μερικοί, ότι τα
έξοδα των συναυλιών σου είναι τόσα που δε μένουν κέρδη.
Είναι αλήθεια;
Θα 'πρεπε δηλαδή να πληρώνω και τα έξοδα; Οι πρώτες
συναυλίες για την άμυνα έβγαλαν 350.000 κυπριακές λίρες,
175.000.000 δραχμές. Δεν ξέρω εγώ κανέναν υπουργό να 'χει
βγάλει από την τσέπη του τόσα λεφτά. Δεύτερον: Κάναμε το
ταμείο των εγκλωβισμένων, που δεν έκανε ούτε το επίσημο
κυπριακό κράτος και καλύπτει ανάγκες υγειονομικές και
εκπαιδευτικές. Αλλά οι συναυλίες γίνονται κυρίως για
ενημέρωση. Αυτά τα εκατομμύρια των εκατομμυρίων μπορεί
κανείς να τα μετρήσει;
Ας γυρίσουμε στο τραγούδι. Στη συνέντευξη τύπου μίλησες κάποια
στιγμή για έπαρση.
Αυτό με κράτησε εμένα.
Δηλαδή;
Τι είχα στα χέρια μου εγώ; Ένα παιδάκι που ξεκίνησε από το
τίποτα και παρουσιάστηκε ανάμεσα σε κολοσσούς του τραγουδιού.
Δύο πράγματα με στήριξαν. Η υπερβολική μου εξωστρεφής σεμνότητα
και η υπερβολική μου εσωστρεφής έπαρση. Δεν έλεγα ποτέ σε
κανένα πόσο επηρμένος ήμουν. Θα με περνούσανε για βλήμα. Θα με
δέρνανε! Έτσι όμως κατάφερα πράγματα. Υποχρέωσα τον Τάκη Σούκα
να αφήσει το αρμόνιο- που έπαιζε για να μην τον λένε βλάχο - και
να ξαναπιάσει το σαντούρι. Αυτή ήταν η έπαρσή μου. Γιατί, βλέπεις,
υπάρχουν πολλοί τρόποι να αντιμετωπίσεις το τραγούδι. Σήμερα, ας
πούμε, οι ντισκ τζόκεϊ... Πώς τους λένε; Ντισκ...
Ντισκ τζόκεϊ.
Στα ελληνικά πώς τους λένε;
Δεν υπάρχει ελληνική λέξη.
Κάτι να βρούμε. Τέλος πάντων. Φτιάχνουν κι αυτοί μια μόδα. Ο καθένας
πετάει το σπέρμα του. Αν ξέρει τι του γίνεται, μπορεί να είναι
δημιουργικός. Αν όχι, οπωσδήποτε θα κάνει λάθος. Σήμερα αυτά
μπλέχτηκαν. Ο Χατζιδάκις έγραφε ότι "το τραγούδι δεν είναι για
να σας διασκεδάζει και να καλύπτει τις ανασφάλειές σας", αλλά
κανείς δεν εμβάθυνε σ' αυτή τη λογική. Κι ήρθαν τα πράγματα
αντίθετα. Ο κόσμος νίκησε. Όλα τα τραγούδια αντιμετωπίζονται
σαν τσιφτετέλια με μια σεξουαλική κίνηση, που δεν ξεχωρίζει
τόπους και στιγμές. Ποτέ και πουθενά δεν έχω ξαναδεί τόσους
που με το τσακ να πετάγονται πάνω και τα νησιώτικα και τα
ζεϊμπέκικα να τα κάνουν τσιφτετέλια. Μόνο οι Βραζιλιάνες - πρόσεξε
τι λέω, μόνο οι Βραζιλιάνες χορεύουν τόσο σεξουαλικά. Εγώ εδώ
βλέπω αγοράκια να χορεύουν σαν Βραζιλιάνες. Είναι χαρά θεού
να βλέπεις τα κοριτσόπουλα να χορεύουν. Όμως άλλο αυτό κι άλλο
τούτος ο καταρράκτης. Μαροκινοί, Τυνήσιοι, Αιγύπτιοι και Άραβες
δεν κουνιούνται τόσο τσαχπίνικα όσο τα Ελληνόπουλα. Έχω πάθει
σοκ.
Και πώς το εξηγείς;
Έχουν τεράστια σεξουαλική στέρηση. Κι αν δεν είναι στέρηση
επαφής, αλλά επικοινωνίας. Γι αυτό το μόνο που τους
ενδιαφέρει είναι πώς θα γαργαλήσει ο ένας τον άλλο. Είναι
μια νοοτροπία ολάδικου.
Πώς το 'πες αυτό;
Ολάδικο. Όλα μέσα σε όλα. Και δείχνει και έναν επαρχιωτισμό.
Δεν αγαπούν τίποτα. Συμπεριφέρονται σαν διερχόμενοι. Γι αυτό
πετούν τα πακέτα τους κάτω, γι αυτό φτύνουν, γιατί τίποτα
δε νιώθουν δικό τους. Ενώ οι Ισραηλίτες δεν κουνιούνται
έτσι. Έχει μια αρχοντιά το τσιφτετέλι τους. Εδώ έχει μια
μιζέρια, μια φρικαλεότητα, έναν ενδοτισμό αυτό το κούνημα.
Από την άλλη, δεν είναι ωραίο που οι νέοι χορεύουν πια στα
κλαμπ με ελληνικά;
Ωραίο είναι, αλλά εγώ είμαι λίγο επιφυλακτικός με ό,τι
είναι της μόδας. Συνήθως οι ίδιοι που κάθε φορά την
αγκαλιάζουν, έπειτα την απορρίπτουν. Πάντως, αυτή ειδικά
με διασκεδάζει γιατί ανακαλύπτω εδώ τους μετανοημένους
ροκάδες, που ξάφνου ανακάλυψαν την αξία του λαϊκού μας
τραγουδιού.
Συγχρόνως όμως, υπάρχει και μια διάχυση του λαϊκού προς
την ποπ και το αντίθετο. Αυτή σου φαίνεται πιο φυσική;
Δείχνει ότι αυτή η κοινωνία έχει χάσει τα αισθητικά
της όρια.
Μα οι καιροί έχουν αλλάξει. Οι κοινωνικές τάξεις, οι
πληροφορίες και η αισθητική δεν είναι πλέον στεγανές.
Ασφαλώς. Εμένα δε με ενοχλεί το πάντρεμα πραγμάτων που
μέχρι σήμερα νόμιζες ότι δε θα συναντηθούν ποτέ, αλλά το
γεγονός ότι δεν κάθονται να το αναλύσουν. Ο αχταρμάς που
ζούμε οφείλεται στην έλλειψη κριτικής στάσης σε ό,τι
δεχόμαστε.
Είπες ότι θες να χαλαρώσεις. Εκτός δουλειάς πώς το
πετυχαίνεις; Στην κόρη σου ας πούμε τραγουδάς;
Πολλές φορές. Της αρέσουν του Χατζιδάκι ορισμένα:
"Μεσ' σ' αυτή τη βάααρκα είμαι μοναχή...". Τώρα
τραγουδάει τη "Νεφέλη". Τάρα ρα ρα ραρα... Νομίζω ότι
δέχεται το ίδιο πλήγμα που δέχτηκα εγώ μικρός. Με τσάκισαν
οι μελωδίες. Σαν πετιμέζι ήταν. Μια γεύση που δεν έχει
όμοιά της, μια γεύση ηδονική, μια διαδικασία σωματική. Σαν
να γλιστρούν αυτές οι μελωδίες μεσ' απ' το κορμί τους.
Αυτό θέλω να το περάσω σε όσο γίνεται περισσότερους
ανθρώπους. Και βέβαια στην κόρη μου.
|